Bota, si fizike ashtu edhe digjitale, e gjen veten në kohë të pazakontë ndërsa konflikti në Ukrainë është ndezur. Gjigantët e korporatave si Meta, Google dhe Apple që gjithmonë e kanë cilësuar veten si firma teknologjie neutrale, tani po ndalojnë produktet e tyre në Rusi në përgjigje të pushtimit të saj.

Ndërkohë vetë interneti po ndryshon për përdoruesit Rusë.Twitter dhe Facebook janë bllokuar, Tik Tok nuk i lejon të postojnë dhe policia thuhet se ndalon njerëzit në rrugë për të parë se çfarë po shohin në telefonat e tyre.

Tani ka pyetje nëse konflikti mund të ndryshojë jo vetëm gjeografinë e botës, por të ndryshojë rrënjësisht natyrën e internetit global.

A duhet të shkëputet interneti në Rusi?

Qeveria ukrainase ka veçuar firmat individuale të teknologjisë për t’u kërkuar atyre të ndalojnë shërbimet në Rusi dhe lista e firmave të teknologjisë që refuzojnë të bëjnë biznes ose të shesin produkte atje po rritet nga dita në ditë.

Tani udhëheqësit e teknologjisë së Ukrainës po bëjnë thirrje për diçka më të madhe – që Rusia të shkëputet plotësisht nga interneti global.

Thirrjeve iu përgjigjën me një “Jo” të prerë nga ICANN (Koorporata e Internetit për Emrat dhe Numrat e Caktuar), e cila është përgjegjëse për qeverisjen e internetit. U kërkua të anulloheshin domenet e nivelit të lartë të Rusisë së bashku me çertifikatat përkatëse te vendit (Secure Sockets Layer) (SSL).

Por etiketa e tij është “Një botë, një internet” dhe në përgjigjen e tij për zëvendëskryeministrin e Ukrainës Mykhailo Fedorov, shefi ekzekutiv i ICANN Goran Marby tha: “Brenda misionit tonë, ne ruajmë neutralitetin dhe veprojmë në mbështetje të internetit global. Misioni ynë nuk shtrihet në marrjen e veprimeve ndëshkuese, lëshimin e sanksioneve ose kufizimin e aksesit ndaj segmenteve në internet – pavarësisht nga provokimet.”

Grupi i privatësisë dixhitale Electronic Frontier Foundation (EFF) ishte një nga disa organizata që mbështeti vendimin.

Në një deklaratë, Corynne McSherry e EFF dhe Konstantinos Komaitis thanë se lufta nuk ishte koha për tu “ngatërruar me internetin”. Ndërhyrja në protokollet themelore të infrastrukturës së internetit do të kishte “pasoja të rrezikshme dhe afatgjata”.

Këto do të përfshinin:

• Shkëputjen e njerëzve nga mjeti më i fuqishëm për ndarjen e informacionit
• Vendosja e një precedenti të rrezikshëm
• Rrezikimin e sigurisë dhe privatësisë

Cloudflare, një firmë e infrastrukturës në internet që ofron mbrojtje kundër sulmeve kibernetike, i është kërkuar gjithashtu nga Ukraina të ndërpresë shërbimet e saj brenda Rusisë.

Në një blog, firma tha se i kishte marrë parasysh këto kërkesa, por arriti në përfundimin se “Rusia ka nevojë për më shumë akses në internet, jo më pak”.

Çfarë është një Splinternet dhe si funksionon?

Për shumë, thirrjet për ndërprerje ishin një rrezik kundrejt asaj që njihet si Splinternet – ku vende të ndryshme kanë versione të ndryshme të internetit.

Firewall-i i Madh i Kinës, siç dihet, është ndoshta shembulli më i dukshëm se si një vend mund të krijojë web-in e tij.

Por edhe në Iran, përmbajtja në internet kontrollohet dhe informacioni i jashtëm është i kufizuar nga Kompania shtetërore e Telekomunikacionit të Iranit.

Vetë Rusia ka eksperimentuar me një internet sovran për disa vite.Në vitin 2019, qeveria ruse tha se kishte testuar me sukses sistemin. Në atë kohë pak e kuptonin nevojën për të, por tani, në kontekstin e pushtimit të Ukrainës, gjithçka “ka shumë më tepër kuptim”, tha Prof Alan Woodward, një shkencëtar kompjuteri nga Universiteti i Surrey.

Në atë test, ISP-ve ruse iu kërkua të konfiguronin në mënyrë efektive internetin brenda kufijve të tyre sikur të ishte një intranet gjigant (një rrjet privat uebsajtesh që nuk i flasin botës së jashtme.)

Nisma përfshinte kufizimin e pikave në të cilat versioni rus i rrjetit lidhej me homologun e tij global.

Tani duket se Rusia po i riteston ato sisteme – në një memo nga qeveria ruse, ISP-ve iu kërkua të rrisin sigurinë e tyre dhe të lidhen me serverët e sistemit të emrave të domenit (DNS) në Rusi.

Disa menduan se memorandumi dhe data e përfundimit të testit më 11 mars, nënkuptonin se Rusia synonte të ndërpriste veten menjëherë.

Prof Woodward e sheh atë më shumë si një provë tjetër të gatishmërisë: “Kjo ishte më shumë rreth thirrjes së Rusisë ndaj ISP-ve që të përgatiteshin, të bënin kopje lokale të DNS – librit telefonik të internetit – dhe të kishin versione lokale të softuerit të palëve të treta që vjen nga serverë jashtë Rusisë, si Javascript.”

Rusia që atëherë ka mohuar se do ta ndërpresë veten, duke thënë se testi kishte të bënte me mbrojtjen e faqeve të internetit ruse nga sulmet kibernetike të huaja.

Por James Griffiths, autor i The Great Firewall of China, mendon se priza mund të tërhiqet në çdo kohë: “Ndërprerja e internetit, duke u siguruar që rusët po konsumojnë vetëm përmbajtjen që Kremlini miraton, kjo lloj gjëje ka kuptim strategjikisht. kështu që ju mund të shihni rrugën në të cilën po shkojmë”, tha ai për BBC.

“Nuk do të habitesha nëse kjo do të hynte në fuqi në javët apo muajt e ardhshëm”.

Cilat do të ishin pasojat e kësaj?

Abishur Prakash, autor i librit Bota është vertikale: Si teknologjia po ribën globalizimin, mendon se konflikti po riformëson internetin, nga “një sistem global në të cilin është futur e gjithë bota” në diçka më të thyer.

“Për shkak të gjeopolitikës, po shfaqet një dizajn i ndryshëm për internetin, ku kombet ose janë ndërprerë ose po zhvillojnë alternativën e tyre. Urat globale, si platformat e mediave sociale, që kanë lidhur popullsi për dekada, po rrëzohen.”

Dhe, sipas James Griffiths, boshti i ri i fuqisë të internetit do të ndahet mes Perëndimit dhe Kinës/Rusisë.

“Fang Binxing, i njohur si babai themelues i Firewall-it të Madh të Kinës, vizitoi Rusinë në vitin 2016 për t’i ndihmuar ata në atë që po bëjnë dhe për ta bërë murin e zjarrit rus shumë më të ngjashëm me atë kinez,” tha ai.

Dhe tani Rusia do të shikojë edhe një herë nga Pekini, pasi firmat e internetit tërheqin shërbimet dhe produktet, ai mendon: “Ndërsa ekonomia ruse është e shkëputur nga pjesa më e madhe e ekonomisë globale, ata po kthehen nga Kina. Ata do të duhet të mbështeten në Kinë edhe më shumë se në të kaluarën”.

Deri më tani, firmat e teknologjisë si Huawei nuk kanë thënë asgjë zyrtare për konfliktin.

Përshtati: Melisa Bruçaj