Një raport monitorimi i BIRN Albania mbi raportimin e korrupsionit nga media shqiptare zbulon se 90 për qind e raportimeve janë produkt i deklaratave për shtyp apo të akuzave mes partive politike.

Autor: Aleksandra Bogdani | BIRN | Tiranë

Media shqiptare raporton thuajse çdo ditë raste të korrupsionit në vend, por 90 për qind e kronikave nxiten nga konferencat për shtyp të institucioneve apo akuzat e shkëmbyera mes partive politike.

Për këtë arsye, roli mbikëqyrës i medias shqiptare cenohet nga varësia prej qeverisë apo administratës publike, të cilat përbëjnë burimet kryesore të informacionit në raportimet mbi korrupsionin.

Të dhënat bëhen publike nga Rrjeti Ballkanik i Gazetarisë Investigative në Shqipëri, pas monitorimit të artikujve dhe kronikave gjatë edicioneve të lajmeve të tre televizioneve kombëtare dhe tre gazetave të përditshme në vend.

Raporti i mbështetur nga Fondacioni Shoqëria e Hapur për Shqipërinë, OSFA, përmbledh monitorimin gjatë periudhës 20 gusht-20 nëntor 2014.

Sipas raportit, në këtë periudhë u botuan 715 artikuj dhe u transmetuan 290 kronika televizive për çështje që lidhen me korrupsionin në hallka të ndryshme të shtetit.

Raporti i BIRN zbulon se rastet korruptive që lidhen me administratën publike apo politikanë të ndryshëm në vend zënë pjesën më të madhe të raportimeve. Ato përbëjnë 63 për qind të raportimeve të monitoruara. Ndërkohë, korrupsioni i kryer nga krimi i organizuar, ai në sistemin arsimor apo në shëndetësi mbulohet shumë rrallë nga media shqiptare.

Drejtuesit e disa mediave kryesore në vend i thanë BIRN-it se korrupsioni është një çështje e rëndësishme për audiencën e tyre, ndaj i kushtojnë hapësirë në gazetë apo në edicionet e lajmeve. Megjithatë, gazetaria investigative konsiderohet një sfidë e vështirë në ditët e sotme.

Drejtori i Informacionit në Top Channel, Bledar Zaganjori i tha BIRN-it se në funksion të përmbushjes së rolit të medias si ‘watchdog’, televizioni që ai drejton i lë mjaft hapësirë rasteve të korrupsionit. Për të realizuar këtë mision, Top Channel ka një emision specifik investigativ të quajtur Fiks Fare.

“Kemi ekspozuar para publikut raste të mëdha të korrupsionit, por nuk kemi lënë pas dore as peshqit e vegjël, që për shkak të përballjes direkte me qytetarët, janë edhe më të rrezikshëm,” thotë Zaganjori.

Fatos Hakorja, njëri prej drejtuesve të lajmeve në TV Klan bie dakord për rëndësinë që ka ekspozimi i korrupsionit nga media.

“Korrupsioni është gjithmonë një çështje e rëndësishme për mediat, pasi përbën një fenomen shqetësues për qytetarët dhe tregon një fabul të rëndësishme për vendin; kush nga pushtetarët përfiton çfarë,” thotë ai.

Por edhe pse raportimet mbi korrupsionin hasen dendur në media, mënyra se si mbulohen rastet ngre pikëpyetje për cilësinë e medias shqiptare. Raporti i monitorimit sugjeron se mes raportimeve mbizotërojnë lajme apo ngjarje të prodhuara nga partitë politike dhe institucionet shtetërore.

Rastet e ekspozuara nga mediat zënë një hapësirë të vogël në raportimet e monitoruara. Nga rreth 1 mijë raportimet e monitoruara, vetëm 15 prej tyre janë produkt i një procesi të hollësishëm investigimi, të nisur nga vetë gazetarët.

Bledar Zaganjori argumenton se ka së paku dy arsye që e bëjnë gazetarinë investigative një zhanër të vështirë në Shqipëri; institucionet hermetike dhe kultura e pandëshkueshmërisë.

“Kemi trashëguar institucione hermetike, të cilat përpiqen të fshehin sa të munden rastet korruptive,” thotë Zaganjori.

“Ndërsa kultura e pandëshkueshmërisë e tulat shoqërinë dhe e bën atë më të mbyllur për të denoncuar rastet e korrupsionit. Ata kanë perceptimin se edhe po denoncuan, asgjë nuk ndodh, ” shton ai.

Mungesa e transparencës nga institucionet publike dhe investimet e pakëta në funksion të gazetarisë investigative renditen nga Fatos Hakorja i TV Klan si arsye për varësinë e medias nga autoritetet apo qeveria për të denoncuar korrupsionin.

Ai shton se për këto arsye, mediat bëhen më së shumti përcjellëse të deklaratave për shtyp apo i akuzave që vijnë nga partitë politike.

“Është tërësisht një problem i medias shqiptare, se sa ajo investon për gazetari cilësore dhe sa gazetarë ka nëpër redaksi për këtë qëllim,” thotë Hakorja.

“Mungesa e gazetarisë investigative bën që më të shumtën e kohës, mediat të jenë vetëm përcjellëse të akuzave të politikanëve,” shton ai.

Në median e shkruar, akuzat mes partive politike gjejnë më pak hapësirë se në televizion, megjithatë shumica e raportimeve bazohen vetëm tek një burim informacioni.

Raporti i BIRN thekson gjithashtu se zhanret e lëvruara në gazetarinë e shkruar janë të varfra. 664 artikujt e monitoruar për korrupsionin janë në formë lajmi, 18 janë intervista, 18 analiza dhe vetëm 15 janë investigime.

Kamber Velaj, kryeredaktor i gazetës “Shqip” i tha BIRN-it se mundësitë e redaksive sa vijnë e zvogëlohen në mbulimin e rasteve të korrupsionit. Ai shton se gazetarët janë gjithashtu të dekurajuar, pasi në përgjithësi, denoncimet për korrupsion bien në vesh të shurdhër.

“Vit pas viti, redaksitë e gazetave tkurren në numër e njëkohësisht tkurren buxhetet për transport e për dieta,” thotë Velaj për BIRN.

“Është kaq i përhapur korrupsioni ndër ne, kaq i pranishëm, i përditshëm, sa që nuk bën më përshtypje. Mund t’ju them se ka raste kur në mbledhjet e redaksisë, kur flitet për ndonjë rast korrupsioni, ka reagime të tipit: Pse lajm është ky?! Po këtë e dinë të gjithë!,” përfundon ai.